Ecological study of invasive plants in the Ramsar sites of Vojvodina

[V. Đ. Stanković]

221, [41] list, [13] presavijenih listova s tablama

Ekologija - Ekologija i geografija biljaka i zaštita biodverziteta / Ecology - Ecology and geography of plants and protection of biodiversity

Invazivne vrste su globalno prepoznate kao jedan od najvažnijih faktora ugrožavanja biodiverziteta, a ekosistemi vlažnih područja su posebno podložni biološkim invazijama. Vlažna područja su generalno veoma fragilna i ugrožena zbog čega im je, Ramsarskom konvencijom, dodeljen poseban konzervacioni status na globalnom nivou. Podaci o invazivnim biljkama i njihovim zajednicama u zaštićenim područjima su vrlo oskudni, a Ramsarskom konvencijom nisu definisane odredbe koje regulišu zaštitu vlažnih staništa od invazivnih vrsta. Zbog svega, osnovni ciljevi ove disertacije su utvrđivanje prisustva i distribucije 18 odabranih invazivnih biljnih vrsta i njihovih zajednica, kao i procena invazibilnosti različitih staništa u šest ramsarskih područja severne Srbije, sa kritičkom analizom pravnih aspekata primene Ramsarske konvencije u pogledu kontrole invazivnih vrsta. Istraživanja su obavljena u periodu 2011.- 2015. godina. Napravljeno je ukupno 669 fitocenoloških snimaka sa 481 biljnim taksonom unutar 15 tipova staništa. Kao najzastupljenije, izdvojile su se vrste: Aster lanceolatus, Amorpha fruticosa, Bidens frondosa, Echinocystis lobata i Asclepias syriaca. Na osnovu udela invazivnih vrsta u opštoj pokrovnosti (indeks D%), najviša invazibilnost je utvrđena na prostoru Carske bare i Koviljsko-petrovaradinskog rita, u strukturno složenijim i vlažnijim staništima (C3.2, C3.5, F9.1, F9.3, G1.1), kao i narušenim ili veštačkim staništima (G1.C, I1.5). Najniža invazibilnost je utvrđena za područje Slanog Kopova, kao i za suvlja staništa (D5.2, E1.2, G1.A). Sintaksonomskom analizom su definisane tri grupe invazivnih zajednica sa 12 diferenciranih asocijacija. Rezultati upućuju na odgovorniji, efikasniji i multidisciplinarni pristup u zaštiti istraživanih područja.

Invasive species are globally recognized as one of the most important factor for biodiversity loss and wetland ecosystems are particularly susceptible to biological invasions. Wetlands are generally very fragile and vulnerable, which is the reason why they have special global conservation status by the Ramsar Convention. Data on invasive plants and their communities in protected areas are very scarce, and the Ramsar Convention does not prescribe provisions for the protection from invasive species. Hence, the main objectives of this dissertation are determination the presence and distribution of 18 selected invasive plant species and their communities, as well as the assessment of invasibility of different habitats in six Ramsar sites of the northern Serbia, with a critical analysis of the legal aspects of implementation of the Ramsar Convention regarding the control of invasive species. Research was carried out in the period 2011-2015. A total of 669 phytocenological relevés were made with 481 plant taxa within 15 habitat types. The following species were the most abundant: Aster lanceolatus, Amorpha fruticosa, Bidens frondosa, Echinocystis lobata and Asclepias syriaca. Based on the coverage index (D%), the highest invasibility was determined in the area of Carska bara and Koviljsko-Petrovaradinski Rit, in the more structured and humid habitats (C3.2, C3.5, F9.1, F9.3, G1.1), as well as disturbed or artificial habitats (G1.C, I1.5). The lowest invasibility was determined for Slano Kopovo, and in more arid habitats (D5.2, E1.2, G1.A). The syntaxonomic analysis identified 3 groups of invasive communities with 12 differentiated associations. The results indicate a more responsible, efficient and multidisciplinary approach to the protection of the research areas.

strane vrste, invazivne neofite, invazivne biljne zajednice, invazibilnost staništa, EUNIS tipologija staništa, ramsarsko područje, Ramsarska konvencija

alien species, invasive neophytes, invasive plant communities, invasibility of habitats, EUNIS habitat classification, Ramsar site, Ramsar Convention

581.524.2:574.58(497.113)(043.3)

Tekst