E-business interoperability in statistical systems

[J. Milojković]

PDF/A (249 listova)

Informacioni sistemi i tehnologije - Elektronsko poslovanje / Information systems and technology - Е-Business

Predmet ove disertacije je definisanje modela interoperabilnog elektronskog poslovanja statističkih sistema baziranog na servisno orijentisanoj arhitekturi i veb-servisima. Istraživanje je prilagođeno za primenu u statističkom sistemu Srbije. Zvanična statistika je neophodan element u informacionom sistemu svakog demokratskog društva u obezbeđivanju podataka o ekonomskoj, demografskoj i socijalnoj situaciji i o stanju životne sredine. Najvažniji zadatak zvanične statistike jeste da pruži realnu sliku društvenih i ekonomskih kretanja u zemlji i da obezbedi pouzdanu osnovu za analizu i donošenje odluka na raznim nivoima društva, od državne uprave i drugih institucija, preko poslovnih subjekata, sve do zainteresovanih građana. Zvanična statistika Srbije, pored ostalog, polazi i od principa koji su definisani u dokumentu Ekonomsko-socijalnog saveta UN – Osnovni principi zvanične statistike, kao i u dokumentu Evropske komisije – Kodeks prakse evropske statistike Većina zemalja ima jednu ili više nacionalnih statističkih organizacija (engl. NSIs), koje čine nacionalni statistički sistem te zemlje. Osnovni zadaci NSIs su: prikupljanje, obrada i organizovanje statističkih podatka, a zatim njihovo stavljanje na korišćenje različitim zajednicama korisnika. U okviru svake NSI, produkcija statistike najčešće funkcioniše kroz različite proizvodne linije i procese za različite statističke oblasti. Poslovne arhitekture većine NSI su zasnovane na takozvanom stove-pipe modelu. U takvom modelu, za svaku statističku oblast u okviru NSI se formira posebna i nezavisna proizvodna linija. Za svaki domen, ceo proces proizvodnje od projektovanja istraživanja preko prikupljanja i obrade podataka potrebnih za objavljivanje, odvija se nezavisno od drugih domena a svaki ima svoje sopstvene izvore podataka i korisnike. Elektronska razmena statističkih podataka je sve češći i važniji vid komunikacije između različitih statističkih službi. Ova razmena je stalno praćena nedostatkom interoperabilnosti i potrebom za konvertovanjem podataka. Ovim se naglašava potreba za usvajanjem skupa zajedničkih standarda za razmenu i deljenje statističkih podataka i meta-podataka, čime bi se statistički procesi učinili efikasnijim. Cilj je da se uspostavi skup standarda koji su široko prihvaćeni, što omogućava ne samo lak i blagovremen pristup podacima već i pristup meta-podacima koji opisuju te podatke i čine ih smislenijim i upotrebljivijim. Servisno-orijentisana arhitektura (SOA) statističkih informacionih sistema omogućava interoperabilnost na nivou aplikacija i na nivou poslovnih procesa, dok je interoperabilnost na semantičkom nivou obezbeđena kreiranjem zajedničke domenske ontologije i razvojem zajedničkog modela podataka nad domenskom ontologijom.

This thesis defines model of interoperable e-business statistical systems based on service oriented architecture and web services. Research is adapted for application in statistical system of the Republic of Serbia. Official statistics is one of the key elements in information system of each democratic society. This component provides data related to economical, demographical, social situation and state of the environment. The most important task for official statistics is to give real picture of social and economic movements in state. Further, it aims to provide reliable basis for analysis and decision making at different levels, from public government and other institutions to business entities and citizens. Official statistics in the Republic of Serbia works on principles defined in document of Economic-social council of UN - basic principles of official statistics, as well as in document of European commission – Practical codex of European statistics. Majority of countries have one or more statistical institutions on national level (NSI) that together constitute national statistical system of that country. Main tasks of such systems are: gathering, storing and analysis of statistical data, and providing the data to different groups of users. Within each of NSI, statistical production is performed through various production lines and processes for different statistical areas. Mostly, business architecture of NSIs are based on so called stove-pipe model. In this model, independent production line is formed for each statistical area within NSI. For each domain, full process of production from research planning to gathering and analysis of data that are necessary for publishing, is realized independently of other domains. Each domain posses its own data, sources and users. Electronic exchange of statistical data is very common way of communication among statistical services. The exchange is permanently followed by lack of interoperability and need for data conversion. This thesis proposes for adopting common standards for statistical data sharing and exchange. Main goal is to create set of standards that are broadly acceptable, so to enable quick and prompt access to data and metadata. Service-oriented architecture of statistical information system enables interoperability both on application level and business process level. Interoperability on semantic level is provided by designing common domain ontology and by developing common data model on domain ontology.

G2G integracija, interoperabilnost statističkih sistema, SOA

G2G Integration, Interoperability of Statistical Systems, SOA

004.738.5(043.3)

Elektronsko poslovanje

Texkst