Title
Struktura, determinante i korelati leksički deriviranih socijalnih stavova u Srbiji
Creator
Petrović, Boban D., 1978-
Copyright date
2016
Object Links
Select license
Autorstvo-Nekomercijalno-Bez prerade 3.0 Srbija (CC BY-NC-ND 3.0)
License description
Dozvoljavate samo preuzimanje i distribuciju dela, ako/dok se pravilno naznačava ime autora, bez ikakvih promena dela i bez prava komercijalnog korišćenja dela. Ova licenca je najstroža CC licenca. Osnovni opis Licence: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/rs/deed.sr_LATN. Sadržaj ugovora u celini: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/rs/legalcode.sr-Latn
Language
Serbian
Cobiss-ID
Committee report
Theses Type
Doktorska disertacija
description
Datum odbrane: 05.09.2016.
Other responsibilities
mentor
Knežević, Goran, 1964-
član komisije
Žeželj, Iris, 1975-
član komisije
Tošković, Oliver, 1977-
član komisije
Lazarević, Ljiljana
član komisije
Međedović, Janko
Academic Expertise
Društveno-humanističke nauke
University
Univerzitet u Beogradu
Faculty
Filozofski fakultet
Alternative title
Structure, determinants and correlates of lexically derived social attitudes in Serbia
Publisher
[B. D. Petrović]
Format
355 listova
description
Psihologija - Psihologija individualnih razlika / Psychology - Psychology of Individual Differences
Abstract (sr)
Polazeći od leksičke paradigme kao referentnog okvira koji bi trebalo da obezbedi
obuhvatnost i reprezentativnost uzorka socijalnih stavova, ovo istraživanje je fokusirano na
dva osnovna cilja. Prvi je da se utvrdi da li se iz rečničkog korpusa srpskog jezika mogu
ekstrahovati dovoljno obuhvatni i stabilni leksički socijalni stavovi. Drugi cilj je da se
ispita da li će utvrđena struktura leksičkih socijalnih stavova ići u prilog hipotezi o
univerzalnosti ili hipotezi o njihovoj kulturnoj specifičnosti. U tu svrhu, u okviru ovog
istraživanja realizovane su dve studije.
Prva studija imala je za specifične ciljeve da kreira endogeni leksički model
bazičnih socijalnih stavova deriviranih iz rečnika srpskog jezika, te da dobijeni model
uporedi sa izvornim američkim modelom. Ova studija je realizovana u dva koraka. Prvi
korak se odnosio na definisanje korpusa jezičkih deskriptora socijalnih stavova (termina
koji se završavaju sufiksom -izam). Primenom metodologije proistekle iz leksičkog
pristupa, iz rečnika srpskog jezika koji je obuhvatao oko 85000 reči ekstrahovano je 243
deskriptora socijalnih stavova (termina sa sufiksom -izam) sa pripadajuće 264 rečničke
odrednice. Tih 264 definicija -izama transformisane su u upitničke stavke, koje su onda
elektronskim putem aplicirane uzorku opšte populacije od 1079 ispitanika (67.7% ženskog
pola, prosečne starosti 31.65 godina, sa prosečno 16 godina formalnog obrazovanja).
Istovremeno, zadat je i instrument SDI-24, koji operacionalizuje 4 leksička socijalna stava
sa engleskog govornog područja: Tradicionalne i religiozne izvore autoriteta, Sebične
interese, Humanizam i Spiritualnost. Rezultati su pokazali da je iz rečnika srpskog jezika,
primenom metodologije zasnovane na leksičkoj paradigmi, moguće izdvojiti indikatore
socijalnih stavova. Oni se mogu opisati sa pet do šest širokih dimenzija socijalnih stavova.
Ipak, šestofaktorski model se pokazao optimalnijim, u smislu stabilnosti strukture, odnosa
sa eksternim merama, te po svojim prediktivnim kapacitetima. Tih šest širokih dimenzija se
mogu interpretirati kao Tradicionalni i religiozni izvori autoriteta, Lični interesi,
Humanizam, Spiritualnost, Egalitarizam i Nacionalizam. U okviru svakog od ovih faktora,
moguće je identifikovati uže stavske dimenzije, kojih ima 12, interpretiranih kao:
Religioznost, Tradicionalizam, Sebični hedonizam, Socijalna dominacija, Demokratske
vrednosti, Vera u dobru stranu ljudske prirode, Misticizam, Filozofski idealizam,
Komunizam, Anomija, Etatizam i Nacionalna privrženost. Kreirana upitnička
operacionalizacija ovih stavskih dimenzija pokazuje da skale svake od njih interkoreliraju
na interpretivan i zadovoljavajući način, da imaju dobre metrijske karakteristike,
uključujući i vremensku stabilnost, kao i da ostavaruju smislene povezanosti sa
dimenzijama originalnog američkog modela leksičkih socijalnih stavova...
Abstract (en)
Starting from the lexical paradigm as a reference framework which should ensure
comprehensiveness and representativeness of the sample of social attitudes, this research
focused on two main objectives. The first was to determine whether sufficiently
comprehensive and stable lexical social attitudes can be extracted from the dictionary of the
Serbian language. The second objective was to examine whether the established structure
of lexical social attitudes goes in favor of the hypothesis proposing the universality or the
other arguing their cultural specificity. For this purpose, two studies were carried out in this
research.
The specific aims of the first study were to create endogenous lexical model of basic
social attitudes derived from the dictionary of the Serbian language, and to compare the
proposed model with the original American model. This study was carried out in two steps.
The first step was related to the definition of the corpus of linguistic descriptors of social
attitudes (the terms ending with suffix -ism). By applying the lexical approach
methodology, from the Serbian language dictionary, including around 85000 words, 243
descriptors of social attitudes with associated 264 vocabulary definitions were extracted.
These 264 definitions of -isms were transformed into questionnaire items, and were
electronically administered to the community sample of 1079 respondents (67.7% female,
mean age 31.65 years and on average 16 years of formal education). At the same time, SDI-
24, which operationalized four lexical social attitudes in the English-speaking region, i.e.,
Traditional and religious source of authority, Unmitigated self-interests, Humanism and
Spirituality, was applied. The results showed that from the Serbian language dictionary,
using methodology based on the lexical paradigm, it was possible to extract the indicators
of the social attitudes. They could be reduced to the five or six broad dimensions of social
attitudes. However, the six-factor model proved to be optimal in terms of the stability of the
structure, relationships with external measures, and its predictive values. These six broad
dimensions could be interpreted as Traditional and religious sources of authorities, Selfish
interests, Humanism, Spirituality, Egalitarianism and Nationalism. Within each of these
factors, it was possible to identify 12 narrow social attitude dimensions, interpreted as:
Religiosity, Traditionalism, Selfish hedonism, Social dominance, Democratic values, Faith
in the good side of human nature, Mysticism, Philosophical idealism, Communism,
Anomie, Etatism, and National adherence. Questionnaire-type operationalisations of these
dimensions showed that these dimensions and sub-dimensions correlated in the interpretive
and meaningful way, had good psychometric properties, including temporal stability, and
were meaningfully related with the dimensions of the original American model of lexical
social attitudes...
Authors Key words
socijalni stavovi, leksički pristup, faktorska analiza, struktura, ličnost,
nomološka mreža, konvergentna i divergentna validnost, prediktivna i diskriminativna
validnost, determinante
Authors Key words
social attitudes, lexical approach, factor analysis, structure, personality,
nomological network, convergent and divergent validity, predictive and discriminative
validity, determinants
Classification
316.64:811.163.41'367.62(497.11)(043.3)
Type
Tekst
Abstract (sr)
Polazeći od leksičke paradigme kao referentnog okvira koji bi trebalo da obezbedi
obuhvatnost i reprezentativnost uzorka socijalnih stavova, ovo istraživanje je fokusirano na
dva osnovna cilja. Prvi je da se utvrdi da li se iz rečničkog korpusa srpskog jezika mogu
ekstrahovati dovoljno obuhvatni i stabilni leksički socijalni stavovi. Drugi cilj je da se
ispita da li će utvrđena struktura leksičkih socijalnih stavova ići u prilog hipotezi o
univerzalnosti ili hipotezi o njihovoj kulturnoj specifičnosti. U tu svrhu, u okviru ovog
istraživanja realizovane su dve studije.
Prva studija imala je za specifične ciljeve da kreira endogeni leksički model
bazičnih socijalnih stavova deriviranih iz rečnika srpskog jezika, te da dobijeni model
uporedi sa izvornim američkim modelom. Ova studija je realizovana u dva koraka. Prvi
korak se odnosio na definisanje korpusa jezičkih deskriptora socijalnih stavova (termina
koji se završavaju sufiksom -izam). Primenom metodologije proistekle iz leksičkog
pristupa, iz rečnika srpskog jezika koji je obuhvatao oko 85000 reči ekstrahovano je 243
deskriptora socijalnih stavova (termina sa sufiksom -izam) sa pripadajuće 264 rečničke
odrednice. Tih 264 definicija -izama transformisane su u upitničke stavke, koje su onda
elektronskim putem aplicirane uzorku opšte populacije od 1079 ispitanika (67.7% ženskog
pola, prosečne starosti 31.65 godina, sa prosečno 16 godina formalnog obrazovanja).
Istovremeno, zadat je i instrument SDI-24, koji operacionalizuje 4 leksička socijalna stava
sa engleskog govornog područja: Tradicionalne i religiozne izvore autoriteta, Sebične
interese, Humanizam i Spiritualnost. Rezultati su pokazali da je iz rečnika srpskog jezika,
primenom metodologije zasnovane na leksičkoj paradigmi, moguće izdvojiti indikatore
socijalnih stavova. Oni se mogu opisati sa pet do šest širokih dimenzija socijalnih stavova.
Ipak, šestofaktorski model se pokazao optimalnijim, u smislu stabilnosti strukture, odnosa
sa eksternim merama, te po svojim prediktivnim kapacitetima. Tih šest širokih dimenzija se
mogu interpretirati kao Tradicionalni i religiozni izvori autoriteta, Lični interesi,
Humanizam, Spiritualnost, Egalitarizam i Nacionalizam. U okviru svakog od ovih faktora,
moguće je identifikovati uže stavske dimenzije, kojih ima 12, interpretiranih kao:
Religioznost, Tradicionalizam, Sebični hedonizam, Socijalna dominacija, Demokratske
vrednosti, Vera u dobru stranu ljudske prirode, Misticizam, Filozofski idealizam,
Komunizam, Anomija, Etatizam i Nacionalna privrženost. Kreirana upitnička
operacionalizacija ovih stavskih dimenzija pokazuje da skale svake od njih interkoreliraju
na interpretivan i zadovoljavajući način, da imaju dobre metrijske karakteristike,
uključujući i vremensku stabilnost, kao i da ostavaruju smislene povezanosti sa
dimenzijama originalnog američkog modela leksičkih socijalnih stavova...
“Data exchange” service offers individual users metadata transfer in several different formats. Citation formats are offered for transfers in texts as for the transfer into internet pages. Citation formats include permanent links that guarantee access to cited sources. For use are commonly structured metadata schemes : Dublin Core xml and ETUB-MS xml, local adaptation of international ETD-MS scheme intended for use in academic documents.