ǂAn ǂontology-based model for risk management in mining

[O. Kitanović]

136 str.

Rudarsko inženjerstvo - Računarstvo i sistemsko inženjerstvo / Mining Engineering - Computer science and systems engineering

Rudarska proizvodnja obuhvata kompleksne tehnološke sisteme, što nameće potrebu za uspostavljanjem i unapređivanjem sistema upravljanja rizikom. Heterogenost i obim podataka neophodnih za upravljanje rizikom zahtevaju sistem koji ih na fleksibilan način integriše i omogućava njihovo optimalno korišćenje. Osnovni cilj ove disertacije je razvoj ontologije za domen rudarstva i na njoj zasnovanog modela za upravljanje rizikom. Njegova realizacija podrazumeva i implementaciju algoritama ekstrakcije informacija za popunjavanje ontologije, kao i odgovarajuće softversko rešenje. Razvoj modela obuhvata i značajno proširenje rudarskog korpusa, kao i kreiranje terminološke baze podataka, realizovano korišćenjem metoda računarske lingvistike i korpusa dokumenata iz oblasti rudarstva (planova, izveštaja, zakona, udžbenika i monografija). Korišćena je i deskriptivna metoda za sistematizaciju podataka, zatim konačni automati i statističke analize za ekstrakciju informacija, kao i komparativna i analitička istraživačka metoda za vrednovanje i interpretaciju dobijenih rezultata. Za razvoj modela korišćeni su alati informacionih tehnologija: UML za modeliranje koncepata , OWL za razvoj ontologije, SWRL pravila za mehanizam zaključivanja, upitni jezici CQL nad korpusom i SPARQL nad ontologijom . Rezultati istraživanja pokazuju da je moguće formalizovati informacije i znanje o rizicima u rudarstvu, te razviti model koji će unaprediti efikasnost upravljanja rizikom i pomoći menadžmentu rudnika u donošenju odluka o primeni mera za smanjenje uticaja rizika identifikovanih u rudniku. Ostvarenjem ciljeva ove disertacije dat je doprinos povećanju efikasnosti u identifikaciji, analizi i reagovanju na rizik kroz izgradnju specifične domenske ontologije za rizike u rudarstvu.

Mining production involves complex technological systems, which calls for the need to create and improve risk management systems. The heterogeneity and scope of data necessary for risk management require a system that integrates them in a flexible way and enables their optimal use. The main goal of this dissertation is to develop an ontology for the mining domain and a risk management model based on it. Its realization includes the implementation of information extraction algorithms for improving the ontology, as well as an appropriate software solution. The development of the model includes a significant expansion of the mining corpus, as well as the creation of a terminological database, realized using methods of computational linguistics and a corpus of documents from the mining domain (plans, reports, laws, textbooks and monographs). For systematization of data a descriptive method was used, finite automata and statistical analyzes for information extraction, and comparative and analytical research methods for evaluation and interpretation of the obtained results. Information technology tools were used for model development: UML for concept modeling, OWL for ontology development, SWRL rules for inference mechanism, query languages CQL for corpus and SPARQL for ontology. The research results show that it is possible to formalize information and knowledge about risks in mining and develop a model that will improve the efficiency of risk management and assist mine management in making decisions on implementing measures to reduce the impact of risks identified in a mine. Achieving the goals of this dissertation has contributed to increasing efficiency in identification, analysis and response to risk by developing a specific domain ontology for risks in mining.

rudarstvo, rizik, upravljanje rizikom, procena rizika, ontologija, semantička mreža, ekstrakcija informacija, upravljanje znanjem, računarska lingvistika

mining, risk, risk management, risk assessment, ontology, semantic network, information extraction, knowledge management, computational linguistic

004.42:622:614.8(043.3)

Tekst