Title
Etnobotanička istraživanja sorti kruške (Pyrus communis L.) centralne i jugozapadne Srbije i biološka aktivnost ekstrakata plodova
Creator
Savić, Aleksandra, 1970-
CONOR:
22692455
Copyright date
2023
Object Links
Select license
Autorstvo-Nekomercijalno 3.0 Srbija (CC BY-NC 3.0)
License description
Dozvoljavate umnožavanje, distribuciju i javno saopštavanje dela, i prerade, ako se navede ime autora na način odredjen od strane autora ili davaoca licence. Ova licenca ne dozvoljava komercijalnu upotrebu dela. Osnovni opis Licence: http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/rs/deed.sr_LATN Sadržaj ugovora u celini: http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/rs/legalcode.sr-Latn
Language
Serbian
Cobiss-ID
Theses Type
Doktorska disertacija
description
Datum odbrane: 13.06.2023.
Other responsibilities
Academic Expertise
Prirodno-matematičke nauke
Academic Title
-
University
Univerzitet u Beogradu
Faculty
Biološki fakultet
Alternative title
Ethnobotanical research of pear varieties (Pyrus communis L.) from Central and Southwest Serbia and biological activity of fruit extracts
Publisher
[A. Savić]
Format
204 str.
description
Biologija - Morfologija, fitohemija i sistematika biljaka / Biology - Morphology, phytochemistry and systematics of plants
Abstract (sr)
Plod kruške se koristi u ljudskoj ishrani od nastanka ljudskog roda, pa do današnjih dana. Osim
prijatnog ukusa, za ljudsku ishranu je od značaja njegov hemijski sastav, prisustvo antioksidanasa i
visoka biološka aktivnost. Brojna etnobotanička istraživanja ukazuju da se kruška koristi u
etnomedicinske svrhe širom sveta i na Balkanskom poluostvu. Cilj ove doktorske disertacije je
utvrđivanje diverziteta autohtonih sorti krušaka na području centralne (rudničko-takovski kraj) i
jugozapadne Srbije (srednje i donje Polimlje), etnobotaničko istraživanje, hemijska analiza
metanolnih ekstrakata ploda i delova ploda odabranih sorti kruške (pokožica, meso) i utvrđivanje
njihove biološke aktivnosti (antioksidativne, antineurodegenerativne, antidijabetične i citotoksične).
Etnobotaničko istraživanje je rađeno metodom polu-struktuiranog intervjua, fizičko-hemijska analiza
je rađena standardnim metodama, a fitohemijska karakterizacija je urađena korišćenjem
spektrofotometrijskih metoda i HPLC-DAD analizom. Biološka aktivnost ekstrakata ploda je
utvrđena testiranjem njihove antioksidativne, antineurodegenerativne, antidijabetične i citotoksične
aktivnosti. Etnobotaničkom analizom je utvrđeno prisustvo 28 autohtonih sorti na području rudničko-
takovskog kraja i 26 sorti na području Polimlja. Etnomedicinska upotreba kruške je izraženija u
Polimlju. Ekstrakti ploda autohtonih sorti krušaka su bogati sekundarnim metabolitima, posebno iz
grupe fenolnih jedinjenja. Pojedine sorte (Takiša i Lončara) imaju visoku vrednost ukupnog sadržaja
fenola u ekstraktu ploda, a pokožica sadrži višu vrednost sadržaja ukupnih fenola u odnosu na meso.
Najzastupljenije fenolne komponente u pokožici su hlorogenska kiselina, arbutin i kvercitrin.
Ekstrakti autohtonih plodova krušaka pokazali su značajnu antioksidativnu aktivost, a u testovima
koji se baziraju na različitim antioksidativnim mehanizmima izdvojile su se Takiša, Lončara i
Jeribasma. Svi testirani uzorci su slabo do umereno inhibirali aktivnost AChE, dok je najvišu TYR
inhibitornu aktivnost pokazala pokožica Takiše, što je značajno za dalja istraživanja
antineurodegenerativne aktivnosti. Rezultati dobijeni ispitivanjem antidijabetične aktivnosti
pokazuju da su ispitivani uzorci slabo inhibirali α-amilazu, dok je inhibicija α-glukozidaze bila veoma
značajna. Posebno su se izdvojili ekstrakti Takiše, Lončare i Jeribasme, što je značajno za dalja
ispitivanja ploda kruške kao potencijalno antidijabetičnog sredstva. Testirani ekstrakti su imali
umeren citotoksični efekat na ćelije kolorektalnog karcinoma, dok je najveći citotoksični efekat
pokazao ekstrakt ploda evropske kruške. Najveću biološku aktivnost su pokazale Takiša, a zatim
Lončara, Jeribasma i evropska kruška, čime se otvara mogućnost za njihova dalja istraživanja u
ishrani i u lekovite svrhe.
Abstract (en)
The pear fruit has been used in human nutrition from the dawn of mankind to modern times. Apart
from its pleasant taste, its chemical composition, and the presence of antioxidants and high biological
activity are also important for human nutrition. Numerous ethnobotanical studies indicate that the
pear is used for ethnomedicinal purposes all over the world and also in the Balkans. The aim of this
doctoral dissertation was to determine the diversity of autochthonous pear varieties in the area of
central (Rudničko-Takovski region) and south-western Serbia (Central and Lower Polimlje),
ethnobotanical research, chemical analysis of methanol extracts of pear fruit and fruit parts (peel,
flesh) and the assessment of their biological activity (antioxidant, antineurodegenerative, antidiabetic
and cytotoxic). The ethnobotanical analysis was carried out by the method of semi-structured
interview, physical-chemical analysis using standard methods, and the phytochemical
characterisation using spectrophotometric methods and HPLC-DAD. The biological activity of the
fruit extracts was determined by testing their antioxidant, antineurodegenerative, antidiabetic and
cytotoxic activity. The ethnobotanical analysis revealed the presence of 28 autochthonous varieties
in the Rudničko-Takovski region and 26 varieties in the Polimlje region. The ethnomedicinal use of
pear fruit is more intensive in Polimlje. The fruit extracts of autochthonous pear varieties are rich in
secondary metabolites, especially from in phenolic compounds. Takiša and Lončara have a high total
phenolic content in the fruit extract, and the peel contains a higher total phenolic content than the
flesh. The most abundant phenolic components in the peel were chlorogenic acid, arbutin and
quercitrin. Extracts from autochthonous pear fruit showed significant antioxidant activity. In the tests
based on different antioxidant mechanisms, Takiša, Lončara and Jeribasma showed the strongest
activity. All samples of pear fruit extracts showed low to moderate AChE inhibitory activity, while
the highest TYR inhibitory activity was exhibited by the peel of Takiša, which is important for future
antineurodegenerative research. The results obtained in testing the antidiabetic activity showed that
the pear fruit extracts weakly inhibited α-amylase, while the inhibition of α-glucosidase was
significant. The extracts from Takiša, Lončara and Jeribasma had the strongest antidiabetic activity,
which is important for further testing of pear fruit as a potential antidiabetic agent. The extracts tested
showed moderate cytotoxic activity on colorectal cancer cells, with the extract from European pear
fruit having the strongest effect. The significant biological activity was shown by the Takiša, followed
by the Lončara, the Jeribasma and the European pear, which opens the possibility for further research
in the field of nutrition and medicine.
Authors Key words
Pyrus; kruške; autohtone sorte; agrobiodiverzitet; etnobotanička upotreba; metanolni
ekstrakti; hemijska karakterizacija; biološka aktivnost
Authors Key words
Pyrus; pears; autochtonous varieties; agrobiodiversity; ethnobotanical use; methanol
extracts; chemical characterization; biological activity
Classification
582.639.22:581.6(497.11)(043.3)
Type
Tekst
Abstract (sr)
Plod kruške se koristi u ljudskoj ishrani od nastanka ljudskog roda, pa do današnjih dana. Osim
prijatnog ukusa, za ljudsku ishranu je od značaja njegov hemijski sastav, prisustvo antioksidanasa i
visoka biološka aktivnost. Brojna etnobotanička istraživanja ukazuju da se kruška koristi u
etnomedicinske svrhe širom sveta i na Balkanskom poluostvu. Cilj ove doktorske disertacije je
utvrđivanje diverziteta autohtonih sorti krušaka na području centralne (rudničko-takovski kraj) i
jugozapadne Srbije (srednje i donje Polimlje), etnobotaničko istraživanje, hemijska analiza
metanolnih ekstrakata ploda i delova ploda odabranih sorti kruške (pokožica, meso) i utvrđivanje
njihove biološke aktivnosti (antioksidativne, antineurodegenerativne, antidijabetične i citotoksične).
Etnobotaničko istraživanje je rađeno metodom polu-struktuiranog intervjua, fizičko-hemijska analiza
je rađena standardnim metodama, a fitohemijska karakterizacija je urađena korišćenjem
spektrofotometrijskih metoda i HPLC-DAD analizom. Biološka aktivnost ekstrakata ploda je
utvrđena testiranjem njihove antioksidativne, antineurodegenerativne, antidijabetične i citotoksične
aktivnosti. Etnobotaničkom analizom je utvrđeno prisustvo 28 autohtonih sorti na području rudničko-
takovskog kraja i 26 sorti na području Polimlja. Etnomedicinska upotreba kruške je izraženija u
Polimlju. Ekstrakti ploda autohtonih sorti krušaka su bogati sekundarnim metabolitima, posebno iz
grupe fenolnih jedinjenja. Pojedine sorte (Takiša i Lončara) imaju visoku vrednost ukupnog sadržaja
fenola u ekstraktu ploda, a pokožica sadrži višu vrednost sadržaja ukupnih fenola u odnosu na meso.
Najzastupljenije fenolne komponente u pokožici su hlorogenska kiselina, arbutin i kvercitrin.
Ekstrakti autohtonih plodova krušaka pokazali su značajnu antioksidativnu aktivost, a u testovima
koji se baziraju na različitim antioksidativnim mehanizmima izdvojile su se Takiša, Lončara i
Jeribasma. Svi testirani uzorci su slabo do umereno inhibirali aktivnost AChE, dok je najvišu TYR
inhibitornu aktivnost pokazala pokožica Takiše, što je značajno za dalja istraživanja
antineurodegenerativne aktivnosti. Rezultati dobijeni ispitivanjem antidijabetične aktivnosti
pokazuju da su ispitivani uzorci slabo inhibirali α-amilazu, dok je inhibicija α-glukozidaze bila veoma
značajna. Posebno su se izdvojili ekstrakti Takiše, Lončare i Jeribasme, što je značajno za dalja
ispitivanja ploda kruške kao potencijalno antidijabetičnog sredstva. Testirani ekstrakti su imali
umeren citotoksični efekat na ćelije kolorektalnog karcinoma, dok je najveći citotoksični efekat
pokazao ekstrakt ploda evropske kruške. Najveću biološku aktivnost su pokazale Takiša, a zatim
Lončara, Jeribasma i evropska kruška, čime se otvara mogućnost za njihova dalja istraživanja u
ishrani i u lekovite svrhe.
“Data exchange” service offers individual users metadata transfer in several different formats. Citation formats are offered for transfers in texts as for the transfer into internet pages. Citation formats include permanent links that guarantee access to cited sources. For use are commonly structured metadata schemes : Dublin Core xml and ETUB-MS xml, local adaptation of international ETD-MS scheme intended for use in academic documents.