Econometric analysis of puzzles in fiscal theory and international macroeconomics for Central and Eastern European countries

[J. Z. Rašković]

Društvene nauke / Međunarodna makroekonomija Social sciences / international macroeconomics

U doktorskoj disertaciji se ekonometrijski testiraju tri značajne kontroverze u fiskalnoj teoriji i međunarodnoj makroekonomiji u grupi zemalja centralne i istočne Evrope. U radu se testira teorija rikardijanske jednakosti i alternativna hipoteza blizanačkih deficita, Feldštajn-Horioka zagonetka i zagonetka nepokrivenog pariteta kamatnih stopa. Zemlje iz ove grupe zemalja su male otvorene ekonomije u razvoju, sa jakim trgovinskim i finansijskim vezama sa međunarodnim tržištem, koje su tokom prethodne tri decenije ostvarile snažan privredni rast. Cilj analize je da proveri status ovih kontroverzi u ovoj grupi zemalja, i tako pomogne donosiocima mera ekonomskih politika u definisanju pravovremenih i konkretnih instrumenata koje će podsticati ekonomski razvoj zemlje. Posebno je istražen status ovih kontroverzi u svetlu globalne finansijske krize iz 2008. godine, koja je donela značajne promene na međunarodnom finansijskom tržištu, kao i u ekonomskim politikama razvijenih zemalja i zemalja centralne i istočne Evrope (CIE). Analiza je sprovedena kroz tri zasebna poglavlja, od kojih se u svakom poglavlju analizira po jedna kontroverza na uzorku zemalja CIE. U prvom poglavlju testiraju se dva suprotstavljena teorijska pristupa, koji sadrže alternativna objašnjenja veze između fiskalnog i tekućeg bilansa, rikardijanske jednakosti i bliznačkih deficita na uzorku 14 zemalja CIE u periodu od 2000. do 2019. godine. Prema teoriji rikardijanske jednakosti fiskalna politika ne utiče na tekući deo platnog bilansa, dok prema teoriji blizanačkih deficita ona ima značajnu ulogu u kretanju tekućeg bilansa. Korišćenjem dinamičke analize panel podataka, zaključeno je da mere fiskalne politike značajno utiču na saldo tekućeg bilansa, u pravcu da rast fiskalnih deficita dovodi do pogoršanja tekućih deficita, odbacujući teoriju rikardijanske jednakosti i potvrđujući hipotezu blizanačkih deficita. Takođe je utvrđeno da fiskalni bilans očišćen od cikličnih fluktuacija u BDP-u (ciklično prilagođeni fiskalni bilans) još snažnije utiče na saldo tekućeg bilansa, što nedvosmisleno ukazuje na to da restriktivne mere fiskalne politike mogu efikasno smanjiti spoljnotrgovinske deficite. Osim toga, rezultati otkrivaju da fiskalne politike imaju uticaj na spoljnotrgovinski saldo samo u periodima visokih deficita tekućeg računa (iznad 2% BDP-a), dok u periodima suficita i niskih deficita ne postoji statistički značajna veza. Takođe, fiskalni bilans nema statistički značajan uticaj na saldo tekućeg računa u predkriznom i kriznom periodu, dok je takav uticaj statistički značajan u postkriznom periodu. Dodatno, analiza veze između tekućih i fiskalnih deficita ne pokazuje statistički značajne razlike u odnosu na nivo javnog duga. Posebno testiranje je sprovedeno na kvartalnim podacima za Srbiju u periodu 2005-2020. godine, primenom metoda ONK i strukturnog vektorskog autoregresionog modela (SVAR) koja takođe potvrđuje blizanačke deficite, odbacujući teoriju rikardijanske jednakosti. Ovi rezultati su relevantni jer sugerišu kreatorima monetarne politike na koji način se pomoću fiskalne politike može uticati na poboljšanje spoljnotrgovinskih ravnoteža u različitim ekonomskim stanjima. U drugom poglavlju se ekonometrijski istražuje važenje Fedlštajn-Horioka zagonetke (1980) i na taj način ocenjuje uloga domaće štednje u finansiranju investicija na prethodno definisanom uzorku zemalja CIE. Feldštajn-Horioka zagonetka predstavlja ekonomski fenomen koji ukazuje na visoku korelaciju između bruto domaće stope štednje i stope investicija u ekonomijama razvijenih zemalja, iako bi se očekivalo da će međunarodna finansijska integrisanost dovesti do izjednačavanja ovih stopa. Primenom korigovanog metoda ONK (CCEMG) koju je razvio Pesaran (2006) u panel modelu, ocenjen je uticaj bruto domaće štednje na bruto inveticije, što je u literaturi poznato kao koeficijent zadržavanja štednje. Ovo je prva studija za zemlje CIE koja koristi naprednu ekonometrijsku tehniku druge generacije (CCEMG metod) za ocenu koeficijenta zadržavanja štednje.

In this doctoral dissertation, three significant controverses in fiscal theory and international macroeconomics are econometrically tested in a group of Central and Eastern European (CEE) countries. The study examines the Ricardian equivalence theory and the alternative twin deficits hypothesis, the Feldstein-Horioka puzzle, and the uncovered interest rate parity puzzle. The countries in this group are small open developing economies with strong trade and financial ties to the international market, which have experienced robust economic growth over the past three decades. The analysis aims to assess the status of these controverses in this group of countries and assist policymakers in defining timely and concrete instruments to stimulate economic development. The study particularly explores the status of these controverses in the context of the global financial crisis of 2008, which brought significant changes to the international financial market and the economic policies of both developed and CEE countries. The analysis is conducted through three separate chapters, with each chapter examining one puzzle in a sample of CEE countries. In the first chapter, two opposing theoretical approaches are tested, providing alternative explanations for the relationship between fiscal and current account balances, namely, Ricardian equivalence and twin deficits theory, in a sample of 14 CEE countries from 2000 to 2019. According to Ricardian equivalence theory, fiscal policy does not affect the current account balance, while twin deficits theory posits that it plays a significant role in shaping the current account balance. By employing dynamic panel data analysis, it is concluded that fiscal policy measures significantly influence the current account balance, with increasing fiscal deficits leading to deteriorations in current account deficits, thus rejecting Ricardian equivalence and confirming the twin deficits hypothesis. Furthermore, it is found that the cyclically adjusted fiscal balance has an even stronger impact on the current account balance, indicating that restrictive fiscal policy measures can effectively reduce external deficits. Additionally, the results reveal that fiscal policies only impact the trade balance during periods of high current account deficits (above 2% of GDP), with no statistically significant relationship during surplus or low deficit periods. Fiscal balance does not statistically influence the current account balance in the pre-crisis and crisis periods but does so significantly in the post-crisis period. Additionally, the analysis of the relationship between current and fiscal deficits shows no statistically significant differences with respect to the level of public debt. Special testing is carried out on quarterly data for Serbia from 2005 to 2020, using the Generalized Method of Moments (GMM) and Structural Vector Autoregressive (SVAR) models, also confirming twin deficits while rejecting Ricardian equivalence. These results are relevant as they suggest to monetary policymakers how fiscal policy can be used to improve external balances in various economic conditions. In the second chapter, the study econometrically investigates the validity of the Feldstein-Horioka puzzle (1980) and assesses the role of domestic savings in financing investments in a pre-defined sample of CEE countries. The Feldstein-Horioka puzzle is an economic phenomenon indicating a high correlation between the gross domestic saving rate and the investment rate in developed economies, despite expectations that international financial integration would equalize these rates. By employing the Common Correlated Effects Mean Group (CCEMG) method developed by Pesaran (2006) in a panel model, the influence of gross domestic savings on gross investments, known as the savings retention coefficient, is estimated. This is the first study for CEE countries to employ advanced second-generation econometric techniques (CCEMG method) to assess the savings retention coefficient.

rikardijanska jednakost, blizanački deficit, Feldštajn-Horioka zagonetka, nepokriveni paritet kamatnih stopa, dinamički panel model, korigovani metod ONK, linearni model raspoređenih docnji, Markovljevi modeli promene režima

Ricardian equivalence, twin deficits, Feldstein-Horioka puzzle, uncovered interest rate parity, dynamic panel model, Common Correlated Effects Mean Group (CCEMG) method, Autoregressive Distributed Lag (ARDL) model, Markov regime-switching models

UDK=330.43:339.9 (043.3)

231 str.

Tekst